አምስቱ ሥርዓተ-ንጥለት 

ውንጌል በመጀመሪያ ደረጃ የሚያመለክተን ወደ ጌታችንና መድኃኒታችን ኢየሱስ ክርስቶስ ማንነት ነው፡፡ ቀጥሎ ደግሞ የማዳኑ ሥራዎች ወይም ተግባሮቹ ነው፡፡ በሶስተኛ ደረጃ ደግሞ ከአስደናቂ ሥራዎቹና ተግባሮቹ የተነሳ እንደ ጌታና ንጉሥ እርሱ ወደ ፈጸማቸው እና አሁንም እየፈጸማቸው ወደሚገኙ ሥራዎቹ ነው፡፡  አራተኛ፡- ከነዚያ ተግባራት የተነሳ ወደ ተገኙት እና እርሱም የኃጢኣተኞችን ነፍስ ከማዳኑ ጭምር ወዳሳካቸው ጥቅሞች ነው፡፡ በመጨረሻም ሰዎች ሁሉ አምነው እንዲድኑበት መንገድ ወደሚሆነው አዲስና ልዩ ወደሆነው የወንጌል መልእክት ነው፡፡

ከሁሉ በላይ “ወንጌል” የሚለው ቃል በአዲስ ኪዳናችን ውስጥ በልዩ ልዩ መንገዶችና የአጻጻፍ ዘዴዎች ተተቅሶ እናገኛለን፡፡ ለምሳሌ በትረካና በስብከት መልክ ተቀምጦ እንመለከታለን፡፡ እንዲሁም ደግሞ የወንጌል ዘገባዎች በጸሃፊዎቹ ግለሰቦችም ሆነ በሌሎች ግለሰቦች እንደተጻፉ የህይወት ታሪኮችም በሚመስሉ ሁኔታዎች ተጽፈው እናነባለን፡፡

ስለዚህ ከዚህ በታች በመጽሃፍ ቅዱሳችን ውስጥ “ወንጌል” በሚለው ሃሳብ ዙሪያ የሚያጠናጥኑ አንዳንድ አስተያየቶችንና ነጥቦችን እያነሳን በአምስት ከፍለን እንመለከታለን፡፡ እነዚህ አምስቱ አስደናቂ እውነቶች በልዩ ልዩ መንገዶችና ዘዴዎች በተደጋጋሚ ተገልጸዋል፡፡ እነዚህም እውነቶች በተገቢ ሁኔታ የተጣሩ፤ የተገለጹና ይዘታቸውና ዋናው መልእክታቸውም እንደ ንጹህ የክርስቲያን መልእክት ተጠብቀው ብዙ ህዝብ ሊረዳው በሚችልበት መንገድ የተገለጹ ናቸው፡፡

ይህንን ጉዳይ በግልጽነት ለማስረዳት ሲባል መልእክቱን ውስብስብ ከሆነ አስተሳሰብ ጀምሮ ወደ ቀላል አገላለጽ ከመሄድ ይልቅ በቀላል ጀምሮ ቀስ በቀስ ወደ ከባዱ መግባት እጅግ ይጠቅማል፡፡ ስለዚህ ይህንን የመጽሃፍ ቅዱሳዊውን የወንጌል ባህሪይና ትርጉሙ በተቻለ መጠን በአጭሩ በአምስት ክፍል በመክፈል ለማብራራት መሞከር ይጠቅማል፡፡ እነዚህም ደረጃ በደረጃ ወይም ቁራጭ በቁራጭ፤ በአምስት ሃረጎች፤ በአምስት አረፍተ ነገሮች፤ በአምስት ገጾች እና በአምስት ረጃጅም ክፍሎች መግለጽ ይቻላል፡፡

አምስቱ ቃላት

የወንጌል ቅርጹና አቀማመጡ ወይም አጻጻፉ ከታች እንደተጻፈው ቀለል ባለ ሁኔታና መንገድ በማያሻማም መንገድ ተቀምጦአል ማለት ይቻላል፡፡

ለምሳሌ፡- 1. እግዚአብሄር

2. ኃጢኣት
3. ክርስቶስ
4. የኃጢኣት ይቅርታ
5. እምነት ናቸው፡፡

እነዚህን አምስቱንም ቃላት በአንድ ላይ በመውሰድ መጽሃፍ ቅዱሳዊውን የወንጌል ይዘት በግልጽና በማያሻማ መንገድ ቅርጽ አስይዞ ማስረዳት ይቻላል፡፡

አምስቱ ሃረጎች

የወንጌልን እውነት በማስፋፋቱ ረገድ ወንጌል ራሱ ስለ ምን እንደሚናገር በግልጽ ማወቅ አስፈላጊ ይሆናል፡፡ ለምሳሌ፡- ወንጌል የሚናገረው፡

(1). ስለ እግዚአብሄር ባህሪያትና ከኛም ጋር ስላለው ግንኙነት ነው፡፡

(2). ስለ ኃጢኣትና ስለ ኃጢኣት ውጤቶች ነው፡፡

(3). ስለ ክርስቶስ ማንነትና ሥራዎቹ ወይም ተግባራቱ ነው፡፡

(4). በይቅርታ ላይ ስለተመሰረተው ስለ ዘላለም ድነት ነው፡፡

(5). በእምነትና ከኃጢኣት ወደ ክርስቶስ በመመለስ በእግዚአብሄርም በመተማመን ስለሚገኘው የህይወት ለውጥ ነው፡፡

አምስቱ አረፍተ ነገሮች

የወንጌል ቅርጹና ዋናው ቁም ነገሩ በሚከተሉት አምስት አረፍተ ነገሮች ሊገለጽ ይችላል፡፡

1. ወንጌል ሙሉ በሙሉ በአዎንታዊ መንገዶች ህይወትን የመለወጥ ሃይል ያለው እውነት ሲሆን ለመፍጠር፤ ለመግዛት፤ ለመፍረድና ለማዳንም የሚችልበት ሥልጣን ያለው ከእግዚአብሄር የወጣ ቃል ነው፡፡
2. ወንጌል ወደ ኃጢኣተኛው የሰው ልጆች ሲመጣ ድነትን ብቻ ሳይሆን የሰውን ልጅ ሁሉ በኃጢኣትቱ ምክኒያት ስለሚከተለው ፍርድም ጭምር ማስጠንቀቂያን የያዘ እውነት ነው፡፡
3. ወንጌል በማእከላዊነት አትኩሮ የሚናገረው በኢየሱስ ክርስቶስ ጌትነት፤ በህይወቱ፤ በሞቱ፤ በትንሳዔው፤ በእርገቱና ዳግመኛ በመመለሱ ላይ ነው፡፡
4. የድነት ወንጌል የሰውን ልጆች ሁሉ በኃጢኣት ይቅርታ አማካኝነት ክእዚአብሄር ጋር በመጣመር አዲስ ፍጥረት ወደ መሆን የሚያመጣና ህይወትን የማደስ አቅም ያለው እውነት ነው፡፡
5. የሰውን ልጅ ሁሉ ወንጌል ከሚጣይቃቸው ግልጽ መጠይቆች ትቂቶቹ፤ ለእግዚአብሄር ጸጋና ምህረት ምላሽ በሚሆኑትን እምነትና ንስሃን ነው፡፡

አምስቱ አንቀጾች

1. ስለ እግዚአብሄር

በመጀመሪያ ደረጃ ወንጌል በጥቅሉ የሚነግረን ስለ ፈጣሪያችን፤ በመልካምነቱም ብዛት ስለሚያኖረን፤ በእጆቹም መዳፍ ይዞን ስለሚጠነቀቅልን ስለ እግዚአብሄር ነው፡፡

ፈጣሪያችን እግዚአብሄር ፈጣሪ ብቻ ሳይሆን ከፍጥረቱ ጋር ግልጽ የሆነ ግንኙነት ማድረግ የሚችል አምላክም ነው፡፡ ለምሳሌ ያህል መልካሙ የምስራች ዜና ራሱ ቃሉ ከሚገለጥባቸው መንገዶች አንዱ የሆነ የግንኙነት መንገድ ነው፡፡ ወንጌል ወይም የምስርቹ ቃል መሰረታዊውና ዋናው መልእክቱ እግዚአብሄር ራሱ ከኛና ከሌሎችም ፍጥረታት ጋር ለግንኙነት አቅዶ ያወጣው መንገድ ነው፡፡ የእግዚአብሄር ቃል ወይም የእግዚአብሄር ንግግር በራሱ መንገድና ዘዴ እንደ ራሱ ድንቅ ሥራና የግንኙነት መሳሪያ የሚጠቀምበት ነገር ነው፡፡

በርግጥ ስለ እግዚአብሄር ማንነትና ባህሪያቱ ማወቅ ካስፈለገ በቃል መነጋገር በጣም ጠቃሚ ነገር ነው፡፡ በዮሃንስ ወንጌል ውስጥ እንደምናነበው በመጀመሪያ ቃል ነበረ ቃሉም በእግዚአብሄር ዘንድ ነበረ ቃሉም እግዚአብሄር ነበረ ይላል (ዮሃንስ ወንጌል 1፡1)፡፡ እንዲሁም ገና መጽሃፍ ቅዱሳችን የሚጀምረው እግዚአብሄር ዓለምን ካለመኖር ወደ መኖር ያመጣው በመናገር ወይም በቃሉ ነበረ (ዘፍጥረት 1፡1)፡፡ ገና ከመጀመሪያው “በመጀመሪያ” (ዘፍጥረት 1፡1) እና “እግዚአብሄር ፈጠረ” በማለት ሲናገር እግዚአብሄር የመፍጠር ሥራውን ሲጀምር የእርሱ ንግግር ወይም ቃል በጣም አስፈላጊ ነገር እንደነበረ ያሳያል፡፡ እንዲሁም፤ ንግግሩ ግልጽ፤ የማያሻማ፤ ሊረዱትም የማይከብድ እንደሆነ ያሳያል፡፡ ስለዚህም በጽሁፍ መልክ ተዘግቦ እንደ መጽሃፍ ቅዱስም ተጠርዞ ሊቀርብልን ቻለ ማለት ነው፡፡ በዚያም ዓይነት መልክ በልዩ ልዩ ታሪኮች ውስጥ በማለፍ እግዚአብሄር መናገሩን ቀጥሎአል ማለት ይቻላል፡፡ ስለዚህም ነው የብሉያና የአዲስ ኪዳን መጻህፍት ተብለው በመለኮታዊ ኃይልና ሥልጣን የተሞሉ ወንጌሎችን የያዙት፡፡ ስለዚህ የእግዚአብሄር ወንጌል መጽሃፍ ቅዱሳዊ ወንጌል ነው ማለት ነው፡፡ ይህም ወንጌል አስቀድሞ በነቢያት ትንቢቶች የተተነበየ (ሮሜ 1፡2) እና መጻህፍት እንደሚሉት በኢየሱስና በሃዋሪያቱም አገልግሎት ወደ ሌሎች ሁሉ የተላለፈና አዲስ ኪዳንና ብሉይ ኪዳን ተብሎ የተጠበቀ ነገር ሆነ (1ኛ ቆሮንቶስ 15፡1-11)፡፡

በመጽሃፍ ቅዱሳችን እግዚአብሄር ብዙ ነገሮችን ተናግሮአል፡፡ ዓለሙንም የኛ መኖሪያ አድርጎታል፡፡ እኛንም ያለ ምንም ቅድመ ሁኔታ ወዶናል፡፡ ከእርሱና ከሌሎችም ሰዎች እንዲሁም ፍጥረታት ሁሉ ጋር በስምምነት እንድንኖር አድርጎናል፡፡ ይህንንም ሁሉ ያደረገበት ምክኒያት እነዚህን ነገሮች ሁሉ እንድንጠቀምና እንድንደሰትበተ ብሎም እርሱን እንድናገለግልበት እንድናመልክበትም ጭምር ነው፡፡ ምክኒያቱም እርሱ ፈጣሪያችንና በፍጹም መልካምነቱ የራሱ ያደረገን ራሱ ነውና፡፡ እኛ የእርሱ ነን፡፡ የያዝነውና የጨበጥነውም ነገር ሁሉ የራሳችን ሳይሆን የእርሱ ነው፡፡ ስለዚህ የሰው ልጆች ሁሉም በዚህ ምድር ላይ የሚኖሩት የእግዚአብሄርን ፈቃድ ለማድረግና መልካሙን ነገር ሁሉ በማድረግ ፈቃዱን ለመፈጸም ነው፡፡

የእያንዳንዱ የሰው ልጅ ህይወት የተለያ ዓላማና ትርጉም ያለው ነው፡፡ ምክኒያቱም በመጀመሪያ ደረጃ እግዚአብሄር የፈጠረን ለራሱ ዓላማ ሲሆን ቀጥሎ ደግሞ እርስ በርሳችን እንድንጠቃቀም ወይም እንድንደጋገፍ ነው፡፡ ስለዚህ ለእግዚአብሄር ዓላማ ካልኖርን ህይወታችን ሁሉ ባዶና ከጥቅም ውጪ የሆነ ትርጉመ-ቢስ ይሆናል ማለት ነው፡፡ ከዚያም አልፎ በሚያስደንቅ ሁኔታ በአደጋ ላይ እንዳለን ልናውቅ ይገባናል፡፡ እግዚአብሄር ሲፈጥረን ወደ ራሱ የሳበን እረፍት የለሽ የሆነ ልባችንን በራሱ ለማሳረፍም ነበር፡፡ እንደ ፈራጃና አዳኝ እግዚአብሄር ፍጥረትን ሁሉ ጠቅልሎ ይገዛል፡፡ ወንጌላችንም እንደሚነግረን እግዚአብሄር ኃጢኣተኛውን የሰውን ልጅ በሰዎች ቃላት ድምጹን ከፍ አድርጎ ይጠራዋል፤ በጸጋውም ኃይል ወደ ራሱ ይጋብዘዋል፡፡ ይህንንም ሥራ የሚሰራው የሰውን ልጆች እንደ አምባሳደር በመጠቀም መልእክቱን በመጽሃፍ ቅዱስ ቃላት ግልጽ አድርጎ በመናገር ነው፡፡ ለምሳሌ አስተማሪዎችን፤ ሰባኪዎችን፤ መጋቢዎችንና ወንጌላውያንንም በመጠቀም የእግዚአብሄርን መልእክት ግልጽ በሆነ ቋንቋ እንዲያስተላልፉ ያደርጋል፡፡

2. ስለ ኃጢኣት

በሁለተኛ ደረጃ ወንጌል ስለ ኃጢኣትና በኃጢኣት ምክኒያት ስለሚከተሉት የኃጢኣት ውጤቶች በግልጽ ይነግረናል፡፡ ኃጢኣት በመሰረቱ የተጀመረው በሰው ልጆች ውስጥ ሳይሆን በዲያብሎስ አእምሮ እና ልብ ውስጥ ነው፡፡ በርግጥ ኃጢኣት ወደ ዓለም የገባው በአዳምና ሄዋን ለእግዚአብሄር ባለመታዘዝ ምክኒት እንደነበረ ግልጽ ነው፡፡ ይሁን እንጂ ጥፋቱ የአዳምና የሄዋን ብቻ ነው ማለት አያስደፍርም፡፡ ምክኒያቱም እነዚህ ባልና ሚስት የእግዚአብሄርን ህግ በመጣስ ህጉንም ባለመጠበቃቸው ወድቀዋልና፡፡  ከዚያም የተነሳ ከፈጣሪያቸው ከእግዚአብሄር ጋር የነበራቸው ግንኙነት ሁሉ ፈርሶ እርስ በርሳቸውም ግንኙነታቸው ሊሻክር ችሎአል፡፡ ስለዚህ ላጠፉት ጥፋት ራሳቸው እንጂ አንዱ ስለ ሌላው ሊጠየቁ አይገባም፡፡ ሁሉም ለየራሱ ኃጢኣት ሊጠየቅና ሃላፊነቱን ሊወስድ ይገባዋል፡፡ ምክኒያቱም እያንዳንዱ ሰው በኃጢኣት ምክኒያት ተበላሽቶ ፍጹም ከሆነው ከእግዚአብሄር ፍርድ በታች ወድቆአልና፡፡ ከኃጢኣቱም የተነሳ ምንም ዓይነት መልካምና ትክክለኛ ሥራ መስራት የሚችልበት አቅሙ ከድቶታልና፡፡^[1]. እንዲህ ያለ ሰው ከእግዚአብሄርም ተለይቶና በጠላትነት ተፈርጆ ያለ ምንም ረዳት በመቅረት ተስፋቢሰ ሆኖ ከመለኮታዊ ፍርድ የማያመልጥ ሆኖ ይቀራል፡፡ ምክኒያቱም በእግዚአብሄር ፊት የሠራነው ኃጢኣት  ፍርድንና ኩነኔን ማስከተሉ አይቀሬ ነውና፡፡ ያ ብቻም አይደለም፡፡ ከክርስቶስ ተለይቶ ለሚኖር ሰው ኃጢኣት በቀጥታ ሰይጣናዊ ተግባርና በክፉ ኃይል አስሮ የሚያስቀር ኃይለኛ ወጥመድ ነውና፡፡ በሌላ አባባል ኃጢኣት፤ ክፋት ሁሉ የሚወጣበት የክፋት ሁሉ ምንጭ ነውና፡፡ ይሁን እንጂ የሰውን ህይወት ጭምር ሁሉንም ነገር የመረዘውንና ያበላሸውን የኃጢኣትን ክፋት ሊያዳምና ሊያስወግድ የሚችለው የእግዚአብሄር ምህረት ብቻ ነው፡፡ የእግዚአብሄር ቅድስና፤ ፍቅሩ እና የጽድቅ ሥራው ካለፈው፤ አሁንም ካለውና ከሚመጣው የእግዚአብሄር ፍርድና ቁጣ ሊታደገን የሚችል ሲሆን፤ የእግዚአብሄር ባህሪዩና ሥራውም ፍቅርና ጽድቅ ነው፡፡ ፍጹም የሆነው የእግዚአብሄር መልካምነት የሚገለጠው ክፋትን በመቃወሙና በመጥላቱ እንደሆነ ሊታወቅ ይገባል፡፡  

ታሪክ ሁሉ ወደ መጨረሻው በሚደርስበት እና እግዚአብሄርም ሁሉን ነገር ያላማዳላት በትክክለኛው ቦታ በሚያስቀምጥበት ቀን በራሱ እውቀት የተመሰረተ ፍርድ ይከናወናል፡፡ የፍጥረታቱም ሁሉ የሰዎችና የመላእክቱን ጭምር ግላዊ፤ ማህበራዊና መንፈሳዊ ህይወቱም እድሉ በእግዚአብሄር እውነተኛ ፍርድ ላይ ብቻ የተመሰረተ ይሆናል፡፡ ሁል ጊዜ የእግዚአብሄር ፍርድ የሚመሰረተው ሰዎች ከእግዚአብሄር ጋር በሚኖራቸው መልካም ግንኙነትና ለወንጌል እውነት በሚኖራቸው ፍጹም መታዘዝ ላይ ነው፡፡ በሌላ አባባል ከእግዚአብሄር ቁጣና ከመጨረሻው ፍርድ ለማምለጥ የሚፈልግ ሰው ሁሉ ለወንጌል እውነት በመታዘዝ በክርስቶስ ማመንና መተማመን አለበት ማለት ነው፡፡ የመጨረሻውም የእግዚአብሄር ፍርድና ውሳኔው በግለሰቦች ላይ ሲተላለፍ ወደ መንግስተ ሰማይ ወይም ወደ ሥኦል እንዲገቡ የሚያደርገው ውሳኔው የሚተላለፈው የወንጌሉን እውነት ተቀብለን በክርስቶስ በማመናችንና ባለማመናችን ላይ ተመስርቶ ነው ማለት ነው፡፡ ክፋት ሁሉ ይገረሰሳል፤ ኃጢኣትም ይወገዳል፤ የስህተት ሥራም ሁሉ ቅጣቱን ያገኛል፡፡ በተቃራኒው ደግሞ ጽድቅ ይገለጣል፤ በእግዚአብሄር ምህረትም ልዩ የህይወት ተሃድሶ ይመጣል፡፡ የእግዚአብሄርም መንግስት ወደ ዘላለማዊው ፍጹምነት ወደ ፊት ይገሰግሳል፡፡ ስለዚህ የእግዚአብሄር ፍርድ በጥብቅ የሚያሳየን ስለኃጢኣታችንና ስለ በደላችን ሃላፊነቱና ተጠያቂነቱ የራሳችን እንጂ የማንም እንዳልሆነ ነው፡፡ ምክኒያቱም እውነተኛው የእግዚአብሄር ፍርድ በኃጢኣትና በደል ሁሉ ላይ መገለጡ አይቀሬ ነውና፡፡ ፍጹም በሆነው በእግዚአብሄር ጥበብና እውቀት ላይ የተመሰረተ እግዚአብሄር ፍርድ በመጨረሻው ቀን ሁሉን ትክክል በሆነ መልኩ ቦታ ቦታ ያስይዛል ማለት ነው፡፡

እስራኤልን ከግብጻውያን ባርነት ከማዳኑና ከመታደጉ የተነሳ እግዚአብሄር እውርነትና የጭካኔን አገዛዝ ለማስወገድ ብቻ ሳይሆን ህዝቡ ከራሱ ጋር የነበረውን መልካም ግንኙነት ለማደስም የሚጠቅም ፍርድ አምጥቶ እንደነበረ እንመለከታለን (ዘጸኣት 2፡23-25፤ 5፡1-2፤ 6፡1-13፤ 7፡5፤ 12፡29-32፤ 14፡1-4)፡፡ የእግዚአብሄር የፍርዱ ሁኔታ ሲታይ አሁናዊ በሆነ ታሪክ ውስጥ እና ወሳኝ በሆነው በመጨረሻውም የፍርድ ቀን እንደሆነ እንመለከታለን (ሃዋሪያት ሥራ 17፡31)፡፡ ይህም የፍርዱ ሁኔታ የሚከናወነው በታላቁና በነጩ ዙፋን ላይ በሚቀመጠው በእግዚአብሄር በራሱ አማካኝነው ነው (የዮሃንስ ራእይ 20፡11-15)^[2] ስለዚህ ግልጽ የሆነው የወንጌል እውነት እንዴት ይታወጃል ቢባል ንስሃ ለሚገቡት ሁሉ የኃጢኣት ይቅርታ በመስጠት ሲሆን በንስሃ በማይመለሱት ላይ ደግሞ ኩነኔን በማወጅ ነው ማለት ነው፡፡ በሌላ አባባል፡ የእግዚአብሄር ፍርድ ሲታወጅ ሁለት ነገሮችን ያጠቃልላል፡፡ እነርሱም፡- አንደኛ፤ በእርሱ ለሚያምኑት በኃጢኣት ይቅርታ አማካኝነት ወደ ገነት እና ወደ ዘላለሙ የእግዚአብሄር መንግስት መምራት ሲሆን፤ ሁለተኛ ደግሞ፤ በክርስቶስ ለማያምኑት የእግዚአብሄር መንግስት ተዘግቶባቸው ከመልካም ነገር ሁሉ ተለይተው የመልካም ነገር ሁሉ ምንጭ ከሆነው ከእግዚአብሄርም ፊት ርቀው ይፈረድባቸዋል (2ኛ ተሰሎንቄ 1፡9)፡፡   

3. ስለ ክርስቶስ

በሶስተኛ ደረጃ ወንጌል ስለ ክርስቶስ ማንነትና ድንቅ ስለሆኑት ሥራዎቹ ይነግረናል፡፡ በሌላ አባባል ወንጌል ስለ ኢየሱስ ክርስቶስ ስለ ማንነቱ ብቻ ሳይሆን ስለ ሰራቸው እና ወደፊትም ስለሚሰራቸው ታላላቅ ሥራዎቹ በግልጽ ይናገራል፡፡ እንዲሁም ደግሞ ጌታችን ኢየሱስ ክርስቶስ ሙሉ አምላክና የእግዚአብሄር ልጅ እንደሆነ እና ሙሉ በሙሉ ከሰማይ የወረደ የእግዚአብሄርንም ፍጹም ፍቅር ተላብሶ የተገለጠ በህወቱና በአገልግሎቱ፤ በሞቱና በትንሳዔውም አማካኝነት ሰብኣዊ የሰው ልጅም ሆኖ የተገለጠ እንደሆነ በግልጽ ይናገራል፡፡ ስለዚህም ፍጹም የሆነ የእግዚአብሄርን ባህሪይ ለሰው ልጅ ሁሉ የገለጠ እንደሆነ መገንዘብ ይቻላል፡፡ ለኛ የተገባውንም ፍርድ በስቃዩና በሞቱ አማካኝነት በራሱ ላይ በመውሰድ ስለ በደላችንም ደቅቆ እዳችንን በመክፈል ከሞት እንደታደገን እንረዳለን፡፡ ጌታችን ኢየሱስ በብዙ ስቃይ ውስጥ አልፎ በኛ ፈንታ እንደ ሞተ፤ እንደ ተነሳበትና አሁንም በአባቱ ዙፋን ላይ በቀኙ ከፍ ብሎ እንደ ተመቀመጠ፤ አንደ ነገስታት ንጉሥና እንደ ጌቶቹ ጌታ ከሁሉም በላይ ከፍ ብሎ በመንገስ ላይ እንዳለ እናምናለን፡፡ ይሀው ጌታ ደግሞ  አንድ ቀን በታላቅ ክብርና በሚያስደንቅ ሁኔታ ዳግመኛ ተመልሶ ሊፈርድና ሊያድን እንደሚችልም እርግጠኞች ነን፡፡ ስለዚህ ይህ የምስራቹ ዜና ይህንኑ እውነትና የተደረጉ ነገሮችን በአንድ ላይ በመጠቅላል እና ልዩ ትርጉምም በመስጠት የኢየሱስን የሞቱን፤ የትንሳዔውንና የንግስናውን ታሪክ ሁሉ ጠቅልሎ ያስረዳናል ማለት ነው፡፡

እነዚህ ነገሮች ሁሉ በግልጽ የሚነግሩን እኛ ሁላችን የሰዎችን ህይወት፤ በምድር ላይ የመኖራቸውንም ዓላማ ከክርስቶስ መለኮታዊ ሥራዎቹ አንጻር እንድንረዳውና ክርስቶስም በሥራዎቹ ምን እንዳደረገልን በሚገባ እንድንገነዘብ ነው፡፡ ግልጹን ለመናገር ያህል የወንጌል መልእክት ማለት ስለ ክርስቶስ መለኮታዊ ማንነቱና ሰብዊ ማንነቱ ከሚያስተምረው ትምህርት በተጨማሪ ስለ ሥራዎቹም የሚያሳስብ መልእክት ነው፡፡ በሌላ አባባል ደግሞ ወንጌል የኢየሱስን መለኮታዊና ሰብአዊ ማንነቱን በአንድ ላይ በማጣመር የማስታረቅ ተግባሩንም በአንድ ላይ አጣምሮ የያዘ እውነት ነው፡፡ ወንጌል የክርስቶስን ማንነትና ባህሪያቱን ከመቤዠትና ከማዳን ሥራው ለይቶ አይገልጸውም፡፡ ወንጌል ሦስት ዓይነት በጣም አስፈላጊ የሆኑ ሃሳቦችን ለይቶ እና ግልጽ አድርጎ ያስተምረናል፡፡ እነዚያም፡ 1ኛ፡ የክርስቶስ ሥጋ መሆን ወይም ሥጋ መልበስ (ትስብእት) ሲሆን የእግዚአብሄር ልጅ የሆነው ኢየሱስ ክርስቶስ ሥጋ ለብሶ በመገለጥ ወደ ሰዎች ህይወትም በመግባት ሰው እንደሆነና የዓለምን ኃጢኣተኞችም እንደታደገ ያሳየናል (1ኛ ጢሞቴዎስ 1፡15)፡፡ 2ኛ ደግሞ የመዋጀት ሥራው ነው፡፡ ይህም የሚያሳየን የጌታችን የኢየሱስ ክርስቶስ የምድር ላይ አገልግሎቱ ራሱን ስለ ኃጢኣተኞች ሲል በመስዋት መሞቱንና ትንሳኤውን እንደሚያጠቃልል ይነግረናል፡፡ ጌታችን ኢየሱስ በስቅላት ቅጣት መሞቱ የዓለምን ኃጢኣት ለማስወገድ መስዋእት መሆኑን የሚያሳይ ሥራው ነው፡፡ ሦሥተኛው ትንሳኤው ነው፡፡ በመጀመሪያ ደረጃ የጌታችን የኢየሱስ ክርስቶስ ከሙታን መነሳቱና በሰማያት ባለው በአባቱ ቀኝ በክብር መቀመጡ አዳኝነቱንና ፈራጅነቱን የሚያሳይ ታላቅ ተግባሩ ነው፡፡ ኃጢኣታችንና በደላችንን በሚያስወግደው እና ቅጣታችንንም ተቀጥቶ ነጻ በሚያወጣን በክርስቶስ ሞትና ትንሳዔ አማካኝነት ህያው ጌታና ንሥስ መሆኑ እስከ ምድር ዳርቻ ድረስ ጌትነቱ ለሁሉም ታውጆአል ማለት ነው፡፡

ይህ ሁሉ ከተባለ በኃላ ስለዚሁ ጉዳይ ሲናገሩ ጄ. አይ ፓከር የተባሉ ሰው እንዳሉት፡ የክርስቶስ የመዋጀት አገልግሎቱ መተኪያ የማይገኝለት እርግጠኛ የሆነ የማዳን ተግባሩ ነው፡፡ የሚያድነውም ህያው የሆነ ክርስቶስ ነው እንጂ ስለ እርሱ የሚነገረው ተረት አይደለም፡፡ የናዝሬቱ ኢየሱስን እንደ ዘላለም አምላክ እና ህያው ጌታ አድርገን በግልጽ ካላወቅነው ፈጽሞም አላወቅነውም ማለት ነው፡፡ የህማማቱንም ታሪክ የሰውን ልጆች ሁሉ ኃጢኣት የሚያሰወግድበት መንገድ እንደሆነ ካላወቅነው ምንም አላወቅንም ማለት ነው፡፡ ስለዚህም እግዚአብሄርን በሰማይና በምድር ሁሉ ላይ ከፍ ያለ ንጉስ እንደሆነ በሚገባ ተረድተን ልንቀርበው አንችልም ማለት ነው፡፡ ስለዚህም ጉዳይ በሚገባ እስከምናውቅ ድረስ ክርስቶስ ስለኛ ምን እንዳደረገልን ትርጉሙም አልገባንም ማለት ስለሚሆን እውነቱን በሚገባ ተረድተን ትርጉም በሚሰጥ መንገድ ልናመልከው ይገባናል፡፡

4ኛ፡ ስለ ድነት

በአራተኛ ደረጃ ወንጌል ስለ ኃጢኣት ይቅርታ እና ስለ ዘላለም ህይወት ይናገራል፡፡ እንደ ኃጢኣተኛ ፍጥረታት  ሁላችንም በእግዚአብሄር ፊት በደለኞች ስለሆንን የእግዚአብሄር ቁጣ ሊመጣብን የተገባ ሰዎች ነን፡፡ ምክኒቱም እርሱ ቅዱስ፤ ቀናተኛና ጻድቅ ሲሆን እኛ ደግሞ በኃጢኣት ብዛት የተበላሸን ፍጥረታት ነንና፡፡ እርሱ እግዚአብሄር ግን የኃጢኣት ይቅርታን በማወጅ ኃጢኣተኞችን ወደ መንግስቱ የሚያመጣበት መንገድ አለው፡፡ የኃጢኣትም ይቅርታ ለሁላችን ሊታወጅ የቻለው  በጌታችን በኢየሱስ ክርስቶስ ሥቃይ፤ ሞቱና ከሙታን በመነሳቱ ነው (ሉቃስ 24፡46-47፤ ሃዊሪያት ሥራ 10፡38-43)፡፡ ስለዚህ ከእውነተኛ የኃጢኣት ይቅርታ አማካኝነት መልካም የሆነ የድነት እውቀት ይገኛል ማለት ነው፡፡ ምክኒያቱም እግዚአብሄር አምላካችን ሩህሩህና መሃሪ አምላክ ነውና (ሉቃስ 1፡77-78)፡፡ የኃጢኣት ይቅርታም ያስፈለገበት ምክኒያት ሁላችንም መሰረታዊ የሆነ ስህተት በማድረግ ወይም በመፈጸም ከእግዚአብሄር መንግስት ርቀን ጠላቶቹ ስለሆንን ወደ ተሃድሶ በመምጣት ከእግዚአብሄር ጋር ወደ እርቅ መምጣት ስለነበረብን ነው፡፡ እግዚአብሄርም ይቅር ሲለን ሙሉ በሙሉ አዲስ የሆነ የህይወት ጅማሮ ይሆንልናል፡፡ በመንፈስ ቅዱስ ኃይል እና በክርስቶስም በሞቱና የትንሳዔው ኃይል አዲስ ወይም እንደገና መወለድ ይሆንልናል፡፡ ይህም በአዲስ ኪዳናችን ውስጥ አዲስ መወለድ ወይም ልደት የሚባለው ከተፈጥሮአዊ ወይም በሥጋ ከመወለድ በእጅጉ የተለየ ነው፡፡ የአዲስ ልደት ጽንሰ-ሃሳቡ የሚመጣው ዮሃንስ በወንጌሉ እንደሚነግረን በእግዚአብሄር መለኮታዊ አሰራሩ ላይ ብቻ ተመስርቶ ነው (የዮሃንስ ወንጌል 1፡13)፡፡ ይህም ዓይነቱ ልደት ትልቅ የውስጣዊ ሰውነትን መለወጥና መታደስን የሚጠይቅ ከእግዚአብሄር ልብ ውስጥ የሚመነጭ ነገር ነው፡፡

እግዚአብሄር አዲስን ህይወት በሰዎች ውስጥ ይፈጥራል፡፡ አዲስ ባህሪይንም ከአዲስ እምነትና አዲስ ምኞች ጋር ይሰጣል፡፡ እንደ አዲስ ማንነትና አዲስ ቤተ ሰብም  ፈጥሮ ከራሱ ጋር አዲስ ግንኙነት እንዲፈጥሩ በማድረግ ለአዲስ ዓላማና ግብም ይጠቀማል፡፡ ይህንን ዓላማ እግዚአብሄር ሲያከናውን መጀመሪያ እንዴት እንደሆነ ቶሎ ላይገባን ይችላል፡፡ ይሁን እንጂ ልዑል እግዚአብሄር ለራሱ አዲስ ዓላማና አዲስ ግብ በአዲስ ተስፋ ልዩ ትርጉም በሚሰጥ ሁኔታ ሁሉን ገደብ በሌለው ሁኔታ ያድሰዋል፡፡ በዮሃንስ ወንጌል 1፡13 ላይ የምንመለከተው የእግዚአብሄርን አስደናቂና አስገራሚ መለኮታዊ እርምጃ ስለሆነ እኛንም እንደገና ልጆቹ አድርጎ ወለደን ማለት ነው፡፡ በወንጌሉ ውስጥ እንደምንመለከተው እኛን እንደገና በመውለዱና የራሱ የዘላለም ልጆቹ በማድረግ ወደ ፍቅሩና ወደ ጸጋው ዙፋን ፊት በማምጣት ለዘላለሙ አባታችን ለመሆን ፈቃደኛ ሆነ ማለት ነው፡፡

ይሀው የዳግመኛ መወለድ እውነት በሃዋሪያው ጳውሎስ ንግግር ከድነታችን ጋር ሰለተፈጠረው ለውጥ አዲስ ፍጥረት በማለት ይነግረናል፡፡ ምክኒቱም በዘፍጥረት 3፡1-19 እንደምናነበው በአዳምና ሄዋን የአመጽ ሥራ የተነሳ ተበላሽቶ የነበረው ግንኙነታችን  በአዲሱ አዳም በክርስቶስ ሥራ አማካኝነት ወደ ልዩ ተሃድሶ ተለውጦአልና፡፡ በአዳምና በሄዋነን አመጽ ምክኒያት የተፈጠሩትን ሦሥት ዓይነት ትላልቅ ችግሮችን እንመለከታለን፡፡ እነዚያም 1ኛ፡- በኛና በእግዚአብሄር አምላካችን መሃል የነበረው ግንኙነታችን ሙሉ በሙሉ መበላሸቱና እኛም ከፊቱ መወገዳችን፡፡ 2ኛ፡- እንደ ሰው ልጆች እርስ በርሳችን የነበረን ግንኙነትም ተበላሽቶ እርስ በርሳችን አንዳችን ከሌላች ለመብለጥና ዋናውን የክብር ሥፍራ ለመያዝ የምንጨነቅና ሌላውን ሁሉ ጥለን በማለፍ የራሳችንን ልዕልና ለማስመስከር መሽቀዳደማችን፡፡ በሦሥተኛ ደረጃ ላይ ደግሞ አሁን በዚህ ዘመን የምንደሰተው ደስታ ቁሳዊና በብዙ መከራና ትግል የተሞላ ደስታ ሲሆን በመረሻም በሞት የሚጠቀለል ነው፡፡   ነገር ግን በ2ኛ ቆሮንቶስ 5፡17 እንደምናነበው በክርስቶስ ፍጥረት ሁሉ አዲስ ይሆናል፡፡ ይህም የፍጥረት ሁሉ የመታደሱ ጉዳይ ወደፊት የሚሆን ቢሆንም እንኳን ያው ተሃድሶ በክርስቶስ በሆኑት አሁንም ጀምሮአል ማለት ይቻላል፡፡ ስለዚህ እኛም በክርስቶስ ሆነን እግዚአብሄርን አባታችን ብለን እንጠራዋለን፡፡ እንዲሁም እርስ በርሳችን ወንድሞችና እህቶች ተባብለን እንጠራራለን (ገላቲ 6፡1-16፤ ኤፌሶን 2፡11,22)፡፡ ስለዚህም በክርስቶስ አዲስ ፍጥረታት የሆንን ሁላችንም ቁሳዊው ዓለም ከከንቱነትና ከመበስበስ ነጻ የሚሆንበትን ቀን በናፍቆት እንጠባበቃለን (ሮሜ 8-18-25)፡፡ በመጨረሻም ቀን የፍጥረትን ሁሉ ሙሉ በሙሉ መታደስና መገለጥ እናያለን፡፡ በሉቃስ 1፡31-33 እንደምናነበው ማሪያምም እንደተነገራት ኢየሱስ የልዑል አምላክ ልጅ የተባለው ይህንኑ የእግዚአብሄርን መንግስት ስለሚያመጣው ነው፡፡ ስለዚህ ጉዳይ ብዙ ሰዎች በሚገባ ማየት ባይችሉም በአባቱ ፈንታ ሁሉን እየገዛ ያለው እርሱ ክርስቶስ ነው፡፡ ይህ ክርስቶስ ከመላእክቱ ጋር በሙሉ ክብሩ በሚመለስበት ቀን ህዝቦችም ሁሉ በፊቱ ሲሰበሰቡ (ማቴዎስ 25፡31-32) የሚሆነውን ሁለት ነገሮች እንመለከታለን፡፡ ከነዚም ነገሮች አንዱ ሁሉም ኃጢኣትን እንደሰሩ ሁሉ ክርስቶስን ባይቀበሉና ንስሃም ባይገቡ በሰሩት ኃጢኣት ልክ እንዲሁም በእግዚአብሄርም ቅድስናው ልክ እርሱ ይፈርድባቸዋል፤ ይቀታቸአውማል፡፡ ዲብሎስና ተከታዮቹም ሁሉ ከነሥራቸው በእሳት ባህር ይጣላሉ (ማቴዎስ 25፡31-46)፡፡ ሁለተኛው ደግሞ በኃጢኣት ምክኒያት የተበላሹት ሰማይና ምድር ደግሞ ያልፋሉ፡፡ በዚያም ጊዜ እግዚአብሄር በቀጥታ መጥቶ በኛ በህዝቡ መሃል ያድራል፡፡ ሁሉንም ነገር አዲስ ደርጋል፡፡ ከእያንዳንዱም የህዝቡ ዓይኖች እንባን ያብሳል፡፡ ኃጢኣትና ሞትን የህዝቡንም ሥቃይና ልቅሶም ሁሉ ያስወግዳል፡፡ የቀደሙት ወይም አሮጌ ነገሮች ሁሉ አልፈዋልና (ራእይ 21፡4)፡፡ ሃዋሪው ጳውሎስም እንደተናገረው ለእኛም ይገለጥ ዘንድ ካለው ክብር ጋር ሲመዛዘን የአሁኑ ዘመን ሥቃይ ምንም እንዳይደለ አስባለሁ፡፡ የፍጥረት ናፍቆት የእግዚአብሄርን ልጆች መገለጥ ይጠባበቃልና… (ሮሜ 8፡18-25)፡፡ ከኛ ጋር በመሆኑ በምድር ላይ የሚኖረውም ፍጥረት ሁሉ የእግዚአብሄርን ክብር፤ ደስታን  እና ከመከራ ሁሉ ነጻ መሆንን ይናፍቃል፡፡

5ኛ ስለ መለወጥ

በአምስተኛ ደረጃ ወንጌል የሚነግረን ከኢየሱስ ክርስቶስ የእውነት ቃል የተነሳ በሙሉ ልባችን፤ በእምነትና በንስሃ ጌታን ለመከተል እና ለማገልገል ቆርጠን ወደእርሱ ዓላማ ለመለወጥ መወሰናችንን የሚያሳይ ነገር ነው፡፡ በአጭር ቃል ወንጌል ስለ እውነቱ አምነን መቀበላችንን ብቻ ሳይሆን ያንኑ የወንጌልን እውነት ለሌሎች መስበክንና አዋጅ እየነገርን ወደ ክርስቶስ መጥራትንም ያጠቃልላል (የዮሃንስ ወንጌል 3፡16)፡፡ ስለዚህ እንደ ልዩ ጌታና አዳኝ ራሳችንን ለክርስቶስ እና ለዓላማው ሙሉ በሙሉ በማስረከብ በእርሱም ልንተማመንና ፈቃዱን ለማድረግ መስማማታችንን በግልጽ ማወጅ አለብን ማለት ነው፡፡ ይህም ዓላማ  የሚጠይቀንን ምንም ዓይነት ዋጋ ለመክፈል በሙሉ ልባችንና በሙሉ ቆራጥነት ልንዘጋጅ ይገባናል፡፡ እንዲሁም ጄ አይ ፓከር እንዳሉት፡-

የወንጌል መልእክት እንደሚነግረን እምነት ማለት ክርስቶስ በገባልን የተስፋ ቃሎቹ መሰረት ራሳችንን ሙሉ በሙሉ በእርሱ ላይ መጣል ማለት ነው፡፡ ንስሃም ማለት ልባችንና አስተሳሰባችን ሙሉ በሙሉ ወደ ክርስቶስ አዲስ ህይወት ለመወጥና ለራሳችን ምኞትና ፈቃድ ሞተን ለእርሱና ለፈቃዱ በመገዛት ለአዳኙ ክርስቶስ እንደ ንጉሳችን ለመገዛት መወሰን ማለት ነው፡፡ ደቀ መዝሙርነትም ማለት ራሳችንን ከከበረው ጌታና ንጉስ ከክርስቶስ ጋር በማጣመር እርሱንም በሚገባ በመከተል ትምህርቶቹን ሁሉ ለመማር መወሰንና ለእርሱም ሙሉ በሙሉ መታዘዝ ማለት ነው፡፡

አምስቱ ገጾች

መቅድም ወይም ዋዜማ

የኢየሱስ ክርስቶስ ወንጌል አዲስና አዲስ መልካም ዜና ነው፡፡ ይህ የእርሱ ዜና ከሁሉም ዜናዎች የተለየ፤ የተሸለ እና የሰው ዘር ሁሉ ሰምቶት የማያውቀው ስለሆነ በተለየ ሁኔታ አዲስ ነው ማለት ይቻላል፡፡ እንዲሁም እግዚአብሄርን ለማወቅ ከእርሱም ጋር በሰላም፤ በፍቅርና በደስታ ለመኖር፤ በክርስቶስ ሞትና ትንሳዔ አማካኝነት የዘላለምን ህይወት አግኝትን በተስፋ ለመኖር የሚያስችለን ብቸኛው መንገድ ምን እንደሆነ ይህ አዲስ ዜና በግልጽ ያስረዳናል፡፡ ወንጌል የቅዱሳት መጻህፍት ሁሉ ማእከላዊው መልእክት ሲሆን ቅዱሳት መጻህፍትንም እንድንረዳ የሚረዳን ቁልፍ መልእክት ነው ማለት ያቻላል፡፡ ይህ ወንጌል ግልጽ አድርጎ የሚነግረን ምንድነው ቢባል፤ የእስራኤል መሲህና የእግዚአብሄር ልጅ ኢየሱስ ክርስቶስ ከሥላሤ መሃል ሁለተኛው፤ ሥጋ ለብሶ የተገለጠ፤ በሞቱ በትንሳዔውና በእርገቱ የአባቱን የማዳን ሥራውን ያከናወነ አገልጋይ እንደሆነ ነው፡፡ ስለ ኃጢኣታችን መሞቱና ከሙታንም በድል መነሳቱ በነቢያት ትንቢት የተነገረና በአይን ምስክሮችም የተረጋገጠ እውነት ነው፡፡ በእግዚአብሄር በራሱ ጊዜና በራሱ መንገድ ኢየሱስ ክርስቶስ እንደ ፈራጅና እንደ ጌታ በክብር ይመለሳል (1ኛ ተሰሎንቄ 4፡13-18፤ ማቴዎስ 25፡31-32)፡፡ በአሁኑ ጊዜ ጌታችን ኢየሱስ ክርስቶስ በአባቱ ቀኝ ተቀምጦ በእርሱ ለሚያምኑ ሁሉ መንፈሱን በመስጠት ላይ ይገኛል፡፡ ሶስቱም የሥላሴ አካላት በአንድ ላይ በመሆን ኃጢኣተኞችን የማዳን ሥራ በመሥራት ላይ የገኛሉ ማለት ነው፡፡

ይህ ወንጌል ጌታችን ኢየሱስ ክርስቶስን አንደ ህያው አዳኝ፤ ጌታ፤ ህይወት እና እምነታቸውን በእርሱ ላይ የሚጥሉ አማኞቹ ሁሉ ተስፋ አድርጎ ይገልጸዋል፡፡ እንዲሁም፤ ይህ ወንጌል ሌላ ወንጌል ከጎኑ የሌለው ብቸኛ ወንጌል ነው፡፡ እርሱን ለመለወጥ መሞከር ማለት እርሱን ለማጥፋት ወይም ለመደምሰስ መሞከር ነው ማለት ነው፡፡ ይህ ወንጌል ህጻናትም እንኳን ጭምር ማንም በቀላሉ ሊረዳው በሚችለው መንገድ የተጻፈ እውነት ነው፡፡ ይሁን እንጂ መሰረቱ እጅግ ጠንካራና በልዩ የስነ መለኮት ጥበብ የተሞላም መልእክት ነው፡፡ ክርስቲያኖች ሁሉም በዚሁ ወንጌል ወደ ፍቅር አንድነት ተጠርተዋል፡፡ ስለዚህ እንደ ወንጌላውያን አብያተ ክርስቲያናት አማኞች ሁላችን ይህንን የወንጌልን እውነት በማወቃችንና አውቀን በወንጌሉ በማመናችን እጅግ ደስ ሊለንና እግዚአብሄርን ልናመልከው ይገባናል፡፡ ምክኒቱም በዚህ ወንጌል እውነት በማመናችን የእግዚአብሄርን የማዳን ሥራውን ተካፍለናልና፡፡ መጽሃፍ ቅዱሳችንም በግልጽ እንደሚነግረን በክርስቶስ ወንጌል የሚያምኑ ሁሉ በጸጋው አማካኝነት የእግዚአብሄር ሴትና ወንድ ልጆቹ የመሆንን፤ እንዲሁም እህትማማችና ወንድማማች የመሆንንም እድል አግኝተዋልና፡፡ በክርስቶስ ጽድቅን ያገኙት ሁሉም ከአባቱ ጋር ታርቀዋልና፤ ሙሉ የኃጢኣትን ስርየት አግንተዋል ማለት ነው፡፡ ከጨለማውም የዲያብሎስ መንግስት ወደ አስደናቂው የእግዚአብሄር ልጅ መንግስት ተሸጋግረዋል ማለት ነው፡፡ በክርስቶስ አዲስ ፍጥረት የመሆን እውነታ እና የመንፈስ ቅዱስም ህብረትና አንድነት ሆኖላቸዋል ማለት ይቻላል፡፡

የወንጌል አማኞች ሁላችንን እግዚአብሄርን እንድናመልከው፤ በማያቋርጥ ሁኔታም እንድናመሰግነውና በቃሉ አማካኝነት ራሳችንን ሙሉ በሙሉ አሳልፈን ለጌታ እንድንሰጠው ተጠይቀናል፡፡ እንዲሁም በጸሎት አማካኝነት በእርሱ መደገፋችንን እንድንቀጥል ያሳስበናል፡፡ ምክኒያቱም ክርስቶስ ካመጣልን አስደናቂ የህይወት ለውጥ የተነሳ ሃዋሪያው ጳውሎስም በተለወጠና በታደሰ አእምሮና ልብ እርሱን ማምለክ ተገቢና አስፈላጊ ነገር እንደሆነ ይገልጸዋልና (ሮሜ 12፡1-2)፡፡

ስለዚህ የዚህን ወንጌል ተስፋ እና ደስታ መካፈል እጅግ በጣም የላቀ እድል ነው፡፡ እንዲሁም ደግሞ ይህ የወንጌል አዋጅ ለተወሰነ ጊዜ እየተሰበከ ቆይቶ የሚቆም ነገር ሳይሆን ከጌታ እንደ ተቀበልነው አደራ በየትኛውም ጊዜና የዓለም ክፍል ሁሉ በምንም አይነት ሁኔታ ውስጥ ብንሆን ሌሎችንም በትጋት በማስተማር፤ በማጥመቅ እና ደቀ መዛሙርትም በማድረጉ ሥራ ላይ ልንሰማራ የሚገባን ታላቁ ተልእኮ ነው (ማቴዎስ 28፡16-28)፡፡ ይህ ወንጌል ስለ ታላቁ ተልእኮ ያለንን ሙሉ እውቀትና መሰጠት በግልጽ የሚያስረደንና በዙሪያችንም ላሉት እውነቱ ምን እንደሆነ የሚገልጽ ሲሆን እኛም ሆንን ሌሎች በዙሪያችን ያሉት ሁሉ ለክርስቶስ ሊኖረን ስለሚገባው ልዩ አክብሮት በግልጽ የሚያስረዳ ነገር ነው፡፡

የወንጌል እምብርት

ይህ የኢየሱስ ክርስቶስ ወንጌል እግዚአብሄር አምላክ በማይሻረው ቃሉ ውስጥ ስለ መንግስቱና ስለ ኢየሱስ ክርስቶስ ታላላቅ ሥራዎቹ እውነቱን በግልጽ ያስቀመጠበት እውነት ነው፡፡ ሃዋሪያትም ስለ ክርስቶስ ማንነትና ለኃጢኣተኞች ሁሉ ስለ ሠራላቸው የጽድቅ ሥራዎቹ በሚገባ አብራራርተው የተናገሩት ታላቅ ዘገባ ነው፡፡ የእምነት አባቶችም የእምነት ደንቦችን፤ ታሪካዊ የሃማኖት መግለጫዎችን፤ የተሃድሶ እና መሰረታዊ ትምህርቶች ሁሉ የሚመሰክሩበት ጠንካራ መሰረት ላይ የቆመ የወንጌልን መልእክት ነው፡፡ ይህም በአጭር ቃላት ሲገለጽ የወንጌል እምብርት ሊባል ይገባል፡፡

በሌላ አባባል የወንጌል ዋናው ልቡ ወይም እምብርቱ ምንድነው ቢባል በፍቅር የተሞላው ቅዱሱ ፈጣሪያችንና ጌታችን ኢየሱስ ክርስቶስ ነው ማለት ይቻላል፡፡ ምክኒቱም ኢየሱስ ከሰዎች ሁሉ አመጽና ክፋት ጋር ፊት ለፊት በመጋጠም እና በማሸነፍ ህዝቡንም በመታደግ ነጻነትን ለመስጠት በመቻሉ ታማኝነቱን አስመስክሮ አዳኛችንና ታዳጊያችን ሊሆን ችሎአልና፡፡ ዮሃንስም በመልእክቱ እንደሚነግረን እግዚአብሄር አብ ልጁን ኢየሱስ ክርስቶስን ኃጢኣታችንን በማስወገድ እንዲያድነን ልኮታልና (1ዮሃንስ 4፡14)፡፡ ስለዚህ በአንድያ ልጁ በኢየሱስ ታላቅ የማዳን ሥራው ምክኒያት የእግዚአብሄር የማዳን እቅዱ ተሳክቶ በተግባር ላይ ውሎአልና፡፡ እንዲሁም ጴጥሮስ በሃዋሪያት ሥራ 4፡12 ላይ መዳን በሌላ በማንም እንደሌለና በኢየሱስ ክርስቶስ ስም ወይም ሥልጣን ብቻ እንደሆነ አረጋግጦ ይናገራል፡፡ በዋናነት ደግሞ በዮሃንስ ወንጌል 14፡6 ላይ ጌታችን ኢየሱስ ክርስቶስ ራሱ እርሱ መንገድ፤ እውነትና ህይወት እንደሆነ፤ እንዲሁም በእርሱ በኩል ካልሆነ ምንም ወደ አባቱ ሊመጣ ወይም ሊቀርብ እንደማችል በግልጽ ሲያስተምር እንመለከታለን፡፡

ሰብዐዊነት (1)

በዚህ በወንጌል ቃል አማካኝነት እኛ የሰው ልጆች ሁላችን ከእግዚአብሄር ጋር ለመልካም ግንኙነት የተፈጠርን ቢሆንም በአዳም በኩል በገባው ኃጢኣት ምክኒያት ግን ከፈጣሪችን ተለይተን ሙታን መሆናችንን እንመለከታለን በ1ኛ ቆሮንቶስ 15፡22፡፡ ከዚያም የተነሳ የእግዚእበሄርን እውነት የምንጠመዝዝና ህጎቹንም በመጣስ በእርኩሰታችን ምክኒያት ስሙን እንደምናጎድፍ ልናስተውል ይገባናል፡፡ እግዚአብሄር ግን በራሱ ተነሳሽነት ከራሱ ጋር ሊያስታርቀን ወዶ ኃጢኣት ባልነካው እና ቅዱስ በሆነው ልጁ በኢየሱስ ክርስቶስ ሞትና የድል ትንሳኤው አማካኝነት ሊያድንና ጸጋውንም ሊያበዛልን እንደወደደ እናውቃለን (ኤፌሶን 2፡4-10፤ ሮሜ 3፡21-24)፡፡

ስርየት (1)

ይህ የኃጢኣት ስርየት ሥራ ተብሎ የሚታወቀው ጽንሰ-ሃሳብ ብዙ ዓይነት ጉዳዮችን የያዘ ትልቅ ሃሳብ ነው፡፡ በክርስቲያናዊ ስነለመኮት አንጻርም ሲታይ የሰው ልጆች ከእግዚአብሄር ጋር የነበራቸው ግንኙነት በኃጥኣት ምክኒያት ሲበላሽ በክርስቶስ ኢየሱስ የመስዋእትነት ሥራው አማካኝነት እንደ ገና የመታረቅን መልእክት የያዘ ነው^[3]፡፡ እግዚአብሄር አባት ከኃጢኣት እስራት እና ከሰይጣን ግዞት ውስጥ ነጻ እንዲያወጣን ልጁን ኢየሱስ ክርስቶስን ልኮልን ልጆቹና ወዳጆቹ አድርጎናል፡፡ ጌታችን ኢየሱስም በኛ ፈንታ በመስቀል ላይ ተሰቅሎ በመቀጣት ክቡር ደሙንም በማፍሰስ በኃጢኣታችን ምክኒያት የተቆጣውን የእግዚአብሄርን ቁጣ አብርዶልናል፡፡ ስለዚህም በእርሱ ለሚናምን ለሁላችን የጽድቅ አዋጅ ታውጆልን ከኃጢኣትችን ነጻ ልንወጣ ችለናል (ሮሜ 3፡25-26)፡፡ መጽሃፍ ቅዱሳችን ስለዚህ ጉዳይ ሲያስተምረን ሰጥቶ በመቀበል ላይ እንደ ተመሰረተ ጉዳይ ሲብራራ ከኃጢኣት ስርየት እና ከአብ ጋር ከማስታረቅ ጋር ያያይዘዋል (ማቴዎስ 20፡28፤ 2ኛ ቆሮንቶስ 5፡18-21፤ ሮሜ 3፡23-25፤ ዮህንስ ወንጌል 12፡31፤ ቆላሳይስ 2፡15)፡፡ ይህም ሁሉ የሚያስረዳን በክርስቶስ ሥራ ምክኒያት ከእግዚአብሄር ጋር የነበረንና በኃላም የተበላሸው ግንኙነታችን እንደገና እንደ ታደሰና እኛም በእግዚአብሄር ዘንድ የሃጢኣትን ስርየትና ሰላምን  አግኝተን እንደገና ቤተሰቡ እንደሆንን ነው (ቆላሳይስ 1፡20፤ 2፡13-14፤ ሮሜ 5፡1-2፤ ገላቲያ 4፡4-7፤ 1ኛ ጴጥሮስ 3፡18)፡፡ ስለዚህ ይህ በወንጌል ጥሪ ምክኒያት በእግዚአብሄር አባታችንና በልጁም በኢየሱስ ክርስቶስ ያመንንበት እምነታችን እውነተኛና ጽኑ ተስፋ ያለው ሲሆን ከልባችን ውስጥ እየፈለቀ ወደ ሌሎችም የሚፈስ ነው፡፡

በተጨማሪ ደግሞ ይህ ወንጌል የጌታችንን የኢየሱስ ክርስቶስን በአካል ከሙታን መነሳቱን፤ ወደ ላይ ማረጉን እና በአባቱ ቀኝ በዙፋኑ ላይ መቀመጡንም ይነግረናል፡፡ በዚህም ምክኒያት ለአንዴና ለመጨረሻ ጊዜ መስዋእት ሆኖልን ከቅጣታችን ሁሉ ነጻ እንዳወጣን ያረጋግጥልናል፡፡ ይህም የሚያሳየን ወደ ፊት ደግሞ በታላቅ ክብር ዳግመኛ የመመለሱ ጉዳይ እርግጠኛ እንደሆነ ነው (1ኛ ቆሮንቶስ 15፡ እብራውያን 1፡1-4፤ 2፡1-18፤ 4፡14-16፤ 7፡1-10፡25)፡፡ ወንጌል እንደሚነግረን በእምነት አማካኝነት አማኞች ሁሉም ከትንሳኤው ጌታ ከኢየሱስ ክርስቶስ ጋር አንድ ይሆናሉ፤ ልዩ ህብረትና አንድነትም ይፈጥራሉ፡፡ በመንፈስ ቅዱስም ኃይል እየተሞሉ ከኃጢኣት ተለይተው ወደ ቅድስናና እግዚአብሄርን ወደ መምሰልና ማገልገል ያድጋሉ ማለት ነው፡፡

ጽድቅ (1)

ወንጌል እንደሚስተምረን በእግዚአብሄር የሚተማመኑትና የሚያምኑ ሰዎች መጽደቅ በኃጢኣታቸው ምክኒያት ከሚመጣው ፍርድና ከእግዚአብሄር ቁጣ ለማምለጥና በክርስቶስ የጽድቅ ሥራ አማካኝነት በአሁኑ ዘመን እንኳን በእግዚአብሄር ዘንድ ተቀባይነት ለማግኘት እና ዋስትና እንዲኖራቸው ዋናው ወሳኝ ጉዳይ ነው፡፡ እግዚአብሄር በልጁ በኢየሱስ ክርስቶስ ሥራ ክፉና ኃጢኣተኛ የሆኑትን ሰዎች ያጸድቃል (ሮሜ 4፡5)፡፡ ክርስቶስ በመስቀል ላይ በሠራላቸውም ታላቅ ሥራ አማካኝነት የእርሱን ጽድቅ ወደ እነርሱ በማዛወር ከፍርዱ ነጻ ያወያቸዋል (ሮሜ 4፡1-8)፡፡ ኃጢኣተኞችም በክርስቶስ ብቻ ካላቸው እምነት የተነሳ የጽድቅን ሥጦታ ያገኛሉ (ሮሜ 1፡17፤5፡17፤ ፊሊጵስዩስ 3፡9)፡፡ ስለ ኃጢኣታችን ኃጢኣት ከሆነው ከክርስቶስ የተነሳ እኛ ልንጸድቅ ችለናል (2ቆሮንቶስ 5፡21)፡፡ በአጭሩ ሲገለጽ በኃጢኣታችን ምክኒያት ክርስቶስ ኃጢኣተኛ ሆኖ እንደተቆጠረ ሁሉ እኛም በእርሱ የጽድቅ ሥራ ምክኒያት ጸደቃን ሆነናል ማለት ነው፡፡

እምነት 1. Faith (1)

እምነትን በኛ ላይ ያፈሰሰው የእግዚአብሄር አብ፤ የልጁም የኢየሱስ ክርስቶስ እና የመንፈስ ቅዱስ ሥራ ሁሉም የእግዚአብሄር የጸጋው ፍሬዎች ወይም ውጤቶች ናቸው፡፡ ይሀው እምነታችን እኛን ከኢየሱስ ክርስቶስ ጋር በማገናኘት ወደ አስደናቂው ድነት አመጣን፡፡ ወንጌል አረጋግጦ እንደሚነግረን ህይወታቸውን ለኢየሱስ ክርስቶስ አሳልፈው የሰጡ ሰዎች ዳግመኛ የተወለዱና የእግዚአብሄር ልጆች ናቸው (ዮሃንስ ወንጌል 1፡12)፡፡ በመንፍስ ቅዱስም የተሞሉና ዋስትናቸው የተረጋገጠላቸው እንደሆኑም ይናገራል (ሮሜ 7፡6፤ 8፡9-17)፡፡ በእውነት በክርስቶስ ባመንንበት ቅጽበት እግዚአብሄር አባታችን በእርሱ እንደ ጸደቅንና ወደ እርሱ መልክ እንደ ተለወጥን፤ መለኮታዊ ትእዛዙንም ለመጠበቅና እርሱን ለመታዘዝ እንደ ወሰንን ያረጋግጥልናል፡፡ ይሁን እንጂ ይህ ለእግዚአብሄርና ለትእዛዛቱ የመታዘዝ ጉዳይ በጣም ጠቃሚ ቢሆንም የጽድቁ ሥራችን ዋናው መሰረት ሊሆን አይችልም (የያእቆብ መልእክት 2፡14-26፤ እብራውያን 6፡1-12)፡፡

ቅድስና (1)

 ህይወታችንን በሚቀድሰው ጸጋው አማካኝነት ክርስቶስ የወደቀ ማንነታችንን የማደስ ሥራ በእምነት ይሰራል፡፡ ወደ እውነተኛው መንፈሳዊ ብስለትና ወደ ክርስቶስ ሙላት በምናድግበት አቅጣጫ ይመራናል ማለት ነው (ኤፌሶን 4፡13)፡፡  ወንጌላችን እንደ ክርስቶስ ታዛዥ አገልጋዮች እና በዓለምም እንደ እርሱ አምባሳደሮች የጽድቅን፤ የፍቅርንና የምህረትን አገልጎሎቶች በመስጠት ህያው ምስክሮቹ ሆነን በክርስቶስ መንግስት ውስጥ እንድናገለግለ ይጠራናል፡፡ በመስቀል ላይ በመሞቱ በእርሱ የሚያምኑትን ሁሉ ክርስቶስ ኢየሱስ ከሚገመተው በላይ ወደ ሆነው ደስታና ማቆሚያ ወደሌለው አምልኮ አምጥቶናል (ፊሊጵስዩስ 1፡21፤ ራእይ 22፡1-5)፡፡

ድነት  (1)

ድነት የሚለው ቃል መሰረተ ሃሳቡ ባለፈው ዘመን ከተሰራው የኃጢኣት ክስ፤ በአሁኑም ዘመን በመሰራት ላይ ካለው የኃጢኣት ኃይል እንዲሁም በሚመጣው ዘመን ሊሰራ ካለው ኃጢኣት ሁሉ ነጻ የመውጣትን ጽንሰ-ሃሳብ የያዘ ቃል ነው፡፡ስለዚህ አማኞች የወደፊቱን ድነት እያሰቡ ደስ እያላቸው አሁንም ሙሉው ድነት እስከሚገለጥ ድረስ ይጠባበቃሉ ማለት ይቻላል (ማርቆስ 14፡61-62፤ እብራውያን 9፡28)፡፡ ድነት በእግዚአብሄር አብ አነሳሽነት የተጀመረ፤ በልጁ በኢየሱስ ክርስቶስ ሥራ የተተገበረና በመንፈስ ቅዱስ ኃይል ደግሞ የተፈጸመ ነገር ነው፡፡ ድነት በእግዚአብሄር እቅድ ውስጥ ዓለም አቀፋዊ የሆነ ይዘት ያለው ስለሆነ ሰዎችን ከልዩ ልዩ ብሄሮች፤ ጎሳዎች እና ቋንቋዎች ያጠቃለለና በአንዲት ቤተ ክርስቲያን በመሰብሰብ አዲስንም ማንነት በመስጠት በአንዱ የእግዚአብሄር ህዝብነት እንዲታወቁና የክርስቶስ ሙሽሪትና አካል የሚያደርግ እውነት ነው፡፡ ስለዚህ ይህ ጉዳይ በአጭሩ ሲገለጽ የዳኑ ሰዎች ሁሉ የመንፈስ ቅዱስ ማህበረሰብ ናቸው ማለት ይቻላል፡፡ በዚህ ምክኒያት የዚህ የድነቱ ተካፋዮች ሁሉም እግዚአብሄርንና እርስ በርሳቸው አንዳቸው ሌላቸውን በፍቅርና በአንደነታቸው በመተሳሰር ሊያገለግሉ የተመረጡና የተጠሩ ናቸው ማለት ነው፡፡

አዲስ ፍጥረታት^[4]

ጌታችን ኢየሱስ የልዑል እግዚአብሄር ልጅ እንደሆነና ንግስናውና መንግስቱም መጨረሻ የሌለው እንደሆነ ማሪያም እንደተነገራች እናስታውሳለን (ሉቃስ ወንጌል 1፡31-33)፡፡ ሃዋሪያው ጳውሎስም በክርስቶስ የሚገኘውን ድነት ከአዲስ ፍጥረት ጋር አያይዞ ይገልጸዋል፡፡ ይህም የሚያሳየን በአዳምና ሄዋን በኩል የገባውንና የሰውን ሁሉ ህይወት ያዘበራረቀውን አመጽና የኃጢኣትን ክፋት እንዲሁም በክርስቶስ በኩል የተገለጠውን የህይወት ተሃድሶ ነው (ዘፍጥረት 3፡1-19፤ ሮሜ 5፡12-21)፡፡ እኛ ራሳችንን እንደ ጣኦት እንድንቆጥር በሚገፋፋን የኃጢኣት አዘቅት ውስጥ አዳምና ሄዋንም ተጠላልፈው የወደቁበትና ከኤድን ገነት የተባረሩበት ወጥመድ ነበር፡፡ በዚህም ምክኒያት ከእግዚአብሄር ጋር የነበራቸው መልካም ግንኙነት ሲበላሽ ሦስት ነገሮችን ያስታውሰናል፡፡ 1ኛ፤- ከእግዚአብሄር ጋር የነበረን የሁላችን ግንኙነት እንደተበላሸና ሁላችንም ከእግዚአብሄር ፊትና መገኛ ሥፍራ እንደተወገድን፡፡  2ኛ፤- እንደ ሰው ልጆች እኛም የነበረን የእርስ በርሳችን ግንኙነት በአስቀያሚ ሁኔታ እንደተበላሸና አንዳችን ለሌላችን እንደጠላት እንድንተያይ እንዳደረገን፡፡ ይህም የሚመነጨው እኛ አንዳችን በሌላችን ላይ ብቻ ሳይሆን በሌላውም ፍጥረት ላይ ሉዓላዊነታችንን ለማረጋገጥ ከምናደርገው ጥረት እንደሆነ ልናስተውል ይገባል፡፡ 3ኛ፡- አሁን ሁላችንም ደስ እያለን የምንገኘው ቁሳዊውን ፍጥረት እያየን በብዙ ሥቃይ ውስጥ እየታገልን ነው፡፡ ይህም ሥቃችን በመጨረሻው ቀን በሞት የሚያከትም እንደሆነ እናውቃለን፡፡

ይሁን እንጂ በክርስቶስ ሁሉም ነገር አዲስ እንደሆነ ደግሞ እናውቃለን (2ኛ ቆሮንቶስ 5፡17)፡፡ ይህ አዲስ ፍጥረት የመጨረሸው ግቡ ወደፊት የሚፈጸም ቢሆንም በእውነተኛ ክርስቲኖች ህይወት ውስጥ አሁንም መፈጸሙን የጀመረ እንደሆን  ፍልፕ ታወር ተባለ የአዲስ ኪዳን ሊቅ አረጋግጦ ያብራራልናል^[5]፡፡

ስለዚህ እኛ ክርስቲያኖች አሁንም እግዚአብሄርን አባታችን ብለን ልንጠራው እርስ በርሳችንም ወንድሞችና እህቶች ተባብለን ልንጠራራ እንችላለን ማለት ነው (ገላቲያ 6፡1-16፤ ኤፌሶን 2፡11-22)፡፡ ከዚያም ቀትሎ ደግሞ ወደ ፊት ቁሳዊው ፍጥረት ሁሉ ከከንቱነትና ከኃጢኣት እስራት  ነጻ ሆኖ የምናይበትን ቀን ለማየት እንናፍቃለን (ሮሜ 8፡18-25)፡፡

አዲሱ የፍጥርት ሙሉ መገለጥና የመጨረሻው ፍርድ^[6]

በመጨረሻው ቀን የአዲሱን ፍጥረታት ሙሉ መገለጥ እናያለን፡፡ ምንም ብዙዎች ስለዚህ ጉዳይ እውሮች ቢሆኑም በአሁኑ ዘመን እንኳን ክርስቶስ በአባቱ ፈንታ ሁሉን በመግዛት ላይ ይገኛል፡፡ እርሱ ራሱ በታላቅ ክብር በመላእክቱ ታጅቦ ዳግም በሚመለስበት ጊዜ ከነገድ ከቋንቋና ከብሄሮችም ሁሉ ሰዎች በፊቱ ይሰበሰባሉ (ማቴዎስ ወንጌል 25፡31-32)፡፡ ስለዚህም ጉዳይ ወንጌላችን ሁለት ነገሮች እንደሚሆኑ ይነግረናል፡፡ እነዚያም 1ኛ፤- ሁሉም ኃጢኣትን እንደሰሩ ሁሉ ክርስቶስን ያልተቀበሉትም ሁሉም በሰሩት ኃጢኣት መጠን ከክርስቶስ እጅ ፍርድን ይቀበላሉ፤ ይቀጣሉም፡፡ ዲያብሎስና ክፉ ሥራዎቹም ሁሉ በፍርዱ እሳት ይቃጠላሉ (ማቴዎስ 25፡31-46)፡፡

በሁለተኛ ደረጃ ደግሞ አሮጌው ሰማይና ምድር በኃጢኣት ምክኒያት ሲያልፉና ሲወገዱ እግዚአብሄር በታላቅ ክብር ተገልጦ በህዝቡ መሃል በማደር ሁሉን አዲስ ያደርጋል፡፡ ከአይኖቻቸውም አንባዎችን ያብሳል፡፡ ሞትንም ለዘላለም ያስወግደዋል፡፡ ልቅሶና ጩሀትም አይኖሩም፤ ሥቃይና መከራም ይወገዳሉ፤ አሮጌው ሁሉ አልፎ ሁሉም አዲስ ይሆናልና (ራእይ 21፡4)፡፡ እንደዚያም ሲሆን የፍጥረት ናፍቆት ሁሉ ይፈጸማል፡፡ እኛም እንደ እግዚአብሄር ሴት ልጆችና ወንድ ልጆች ሙሉ ድነታችን ተፈጽሞ ወደ ሙሉ ክብራችን እንገባለን፡፡ ቁሳዊው ማንነታችንም ከኃጢኣት እስራት ነጻ ሆኖ በዘላለሙ ክብር ውስጥ በመሆን በእግዚአብሄር ደስ ይለዋል (ሮሜ 8፡18-25)፡፡

በወንጌል የሚገኝ አንድነት

በዘር፤ በጾታ፤ በማህበራዊ፤ በኢኮኖሚያዊና በፖለቲካዊ ጉዳዮቻችን ከመለያየታችን ባለፈ እኛ ክርስቲኖች ሁላችንም በፍቅርና በአንድነት እንድንኖረና ለሌሎችም መልካም ምሳሌዎች እንድንሆን ታዘናል (የዮሃንስ ወንጌል 13፡34-3፤ ገላቲያ 3፡28-29)፡፡ እንዲሁም ደግሞ በተቻለ መጠን ሁሉ በአእምሮኣችን አስተሳሰብና በመሳሰሉት ነገሮቻችን ሁሉ አንድ እንድንሆን ተጠርተናል (ዮሃንስ 17፡20-21፤ ፊልጵስዩስ 2፡2፤ ሮሜ 14፡1-15፡13)፡፡ በክርስቲኖች መሃል ክፍፍል ሲፈጠር ለዓለም የምንመሰክረውን ምስክርነታችንን እንደደሚያደናቅፍብን ልናውቅ ገባናል፡፡ በክርስቲናዊ አስተምህሮችም መሃል በተለያዩ ዓይነት ክርክሮች አማካኝነት የሃሳብ ልዩነቶች ሲፈጠሩ የጋራ እምነቶቻችን እተሸረሸሩና  ልዩነቶቻችን እየሰፉ ሲሄዱ የህይወታችን ዋናው ዓላማ የሆነው አንድነታችን እየተዳከመ በመሄድ ለሁለተኛና ለሦሥተኛ ጉዳዮቻችን ሥፍራችንን እየለቀቅን እንሄዳለን ማለት ነው፡፡

ስለዚህ ከላይ በተጠቀሱት ምንባቦች ውስጥ በወንጌል አማኞች ዘንድ ቅድሚያ ልሰጠውና በመጀመሪያ ደረጃ ሊታወቅ የሚገባው ጉዳይ ምን እንደሆነ ለመረዳት ችለናል፡፡ ይሁን እንጂ መልካም ንግግርና በጎ አድራጎትን ለማከናወን የምናደርገው ጥሩ አመለካከት ብቻ ሳይሆን ግልጽ በሆኑ ቃላት ሃሳባችንን በመግለጽ ድምጽ ለሌላቸው ድምጽ መሆንንም ይጠይቃል፡፡ በክርስቶስ በማመናችን ብቻ መጽደቃችንን የምናስተምረው እውነት በጣም አስፈላጊ ነገር ቢሆንም ይህንኑ እውነት አረጋግጠን ለሌሎችም ግልጽ በሆኑ መንገዶች ለማስተላለፍ እንደ ክርስቶስ ቤተ ክርስቲያን በፍቅራችንና በአንድነታችን ደግሞ ልናረጋግጥ ይገባናል፡፡

ወንጌል ተገለጠ ነው

ማረጋገጫዎችና ተቃውሞዎች 1ኛ፡- በመጀመሪያ ደረጃ በእርግጠኝነት ልናውቀው የሚገባን ነገር ቢኖር የወንጌል ደራሲው ወይም ባለቤቱ እግዚአብሄር ራሱ እንደሆነ ነው (ማርቆስ 1፡14፤ ሮሜ 1፡1)፡፡ በሌላ አባባል የወንጌሉ ባለቤተ ብቻ ሳይሆን በተጻፈው ቃሉ አማካኝነት የወንጌልን እውነት የሚገልጥልንም እግዚአብሄር ራሱ ነው፡፡ ይህም ወንጌል ከእግዚአብሄር ዘንድ ለቤተ ክርስቲያን በአደራነት የተሰጠ እውነት ነው፡፡ ስለዚህ የወንጌል እውነቱና ሥልጣኑ ሁሉ የሚያርፈው በእግዚአብሄር በራሱ ብቻ ላይ ነው፡፡ ሃዋሪያው ጳውሎስም በእርግጠኝነት የሚነግረን ወንጌል በሰዎች ፈቃድ ወይም ተነሳሽነት ለሰዎችም ዓላማ ታስቦ የመጣ ነገር ሳይሆን ቀጥታ ከእግዚአብሄር ልብ ውስጥ ፈልቆ ወደ ሰዎች ህይወት በመፍሰስ የማዳንና የማጽደቅ ሥራውን የሚሰራ ነገር እንሆነ ነው (ገላቲያ 1፡1-11)፡፡ እንደ ግለሰብ ብቻ ሳይሆን በየትኛውም የቤተ ክርስቲያን ወይም በግል ተቆማት ሥልጣንና እውቅና ላይ ተመስርቶና ህጋዊነቱም ተረጋግጦለት የሚስፋፋ ነገርም ሊሆን በጭራሽ አይገባም፡፡ ምክኒቱም የወንጌል ባለቤቱ እግዚአብሄር ብቻ ነውና፡፡

የወንጌል ኃይል

ማረጋገጫዎችና ተቃውሞዎች 2፡ ሌላው በእርግጠኝነት መናገር የምንፈልገው ነገር ቢኖር ወንጌል ያለ ምንም ልዩነት ለሚያምኑበት ሁሉ ድነትን መስጠት የሚችል የእግዚአብሄር የማዳን ኃይሉ እንደሆነ ነው (ሮሜ 1፡16)፡፡ ይህም የወንጌ፤ል እውነት እርግጠኝነቱ የሚገለጠው በእግዚአብሄር በራሱ ኃይልና ሥልጣን ነው (1ኛ ቆሮንቶስ 1፡18)፡፡ ስለዚህ አንዳንዶች እንደሚያስቡት የወንጌል ኃይል በሰባኪዎች የንግግር ችሎታ፤ አንደበተ ርቱእነት እና በወንጌላውኑ ሥልታዊ ዘዴዎች ላይ የተመሰረተ እንደሆነ የሚታሰብ ከሆነ ፈጽሞ ልንቃወመው ይገባናል (1ቆሮንቶስ 1፡21፤ 2፡1-5)፡፡

ሰብኣዊነት (2)

ማረጋገጫዎችና ተቃውሞዎች  3. ወንጌል በአጠቃላይ የሰውን ህይወት በሙሉ በእግዚአብሄር ላይ በማመጽ የተበላሸ እንደሆነ መርምሮ እና አረጋግጦ ያሳያል፡፡ ከዚያም የተነሳ እያንዳንዱ ሰው ወደ ዘላለም ጥፋትና ፍርድ እየተጓዘ እንደሆነ በግልጽ ያረጋግጥልናል፡፡ ስለዚህ ማንኛውንም ዓይነት የሰዎችን ውድቀት እና አመጽ በራሳቸው መልካምነት ላይ በተመሰረተ የድነት ተስፋ ወይም በዘርና በሃማኖት አማካኝነት የመጽደቅን አስተሳሰብ ፈጽሞ ልንቃወመው ይገባናል፡፡

ድነት (2)

ማረጋገቻዎችና ተቃውሞዎች 4. ጌታችን ኢየሱስ ክርስቶስ ብቸኛው የድነት መንገድ እና በእግዚአብሄርና በሰዎች መሃል ብቸኛው አማላጅ እንደሆነ አስረግጠን እናምናለን (ዮሃንስ ወንጌል 14፡6፤ 1ኛ ጢሞቴዎስ 2፡5)፡፡ እንደዚሁም ከኢሱስ ክርስቶስና ከወንጌሉ ሌላ በምንም ዓይነት መንገድ ድነት ይመጣል ብሎ ማሰብን ፈጽሞ እንቃወማለን፡፡ ምክኒያቱም በሌሎች ሃይማኖቶች ውስጥ ምንም ዓይነት ነገር የሚያመልኩ ሰዎች ያለ ኢየሱስ ሊድኑ ይችላሉ የሚል ተስፋ የለምና፡፡

ወንጌል ለዓለም ሁሉ

ማረጋገጫዎችና ተቃውሞዎች 5. ቤተ ክርስቲያን ወንጌልን ለዓለም ሁሉ ለመስበክና ለማወጅ በእግዚአብሄር እንደተመረጠችና እንደታዘዘች እንዲሁም ለእንዳንዱ የሰው ልጅ ወንጌልን ለማድረስ ጥሪ እንዳላት በእርግጠኝነት እናምናለን (ሉቃስ ወንጌል 24፡47፤ ማቴዎስ ወንጌል 28፡18-19)፡፡ በተቃራኒ ደግሞ ሰዎች ከየትኛውም ኑሮ ደረጃ፤ ብሄር፤ ጎሳ ወይም ባህልና የሃማኖት ቡድን ቢሆኑ በወንጌሉ ካላመኑ በስተቀር ሊድኑ እንደማይችሉ አረጋግጠን እናውቃለን (1ኛ ቆሮንቶስ 9፡19-22)፡፡ ምክኒቱም እግዚአብሄር ከዓላም ሁሉ ዙሪያ ከእያንዳንዱ ጎሳ፤ ቋንቋ እና ብሄር ለራሱ የሚሆን አንድን ህዝብ ለመፍጠር ወስኖአልና (ራእይ 7፡9)፡፡

የኢየሱስ ክርስቶስ መለኮት

ማረጋገጫዎችና ተቃውሞዎች 6. እንደ መለኮታዊ ቃል (ዮሃንስ ወንጌል 1፡1)፤ ከስላሴም አካላት መሃል እንደ ሁለተኛ አካል፤ ከአብና ከመንፈስ ቅዱስም ጋር ለዘላለም እንደሚኖር አምላክ (እብራውያን 1፡3) በኢየሱስ የሚኖረን እምነት በወንጌል የመዳናችን ዋናው መሰረት እንደሆነ እናምናለን፡፡ በተቃራኒ ደግሞ የጌታችንን የኢየሱስን ሙሉ መለኮት የማይቀበለውን ወይም የሚክደውን ትምህርትና አስተሳሰብ ፈጽሞ እንቃወማለን፡፡

አምላክ ሥጋ መሆን ወይም ሥጋን መልበስ

ማረጋገጫዎችና ተቃውሞዎች 7. ጌታችን ኢየሱስ ክርስቶስ ሰው ሊሆን የቻለ አምላክ እንደሆነ እናምናለን (ዮሃንስ ወንጌል 1፡14)፡፡ ሃዋሪው ጳውሎስም እንደሚነግረን ከዳዊት ዘር የመጣና ከድንግል የተወለደ እንደሆነም እናምናለን (ሮሜ 1፡3)፡፡ ኢየሱስ ክርስቶስ እውነተኛ የሆነ የሰውን ባህሪ የለበሰ፤ ለእግዚአብሄርም ህግ የሚገዛ እንደሆነ እናምናለን (ገላቲያ 4፡5)፡፡ በእንዳንዱም ነገር በትክክል እንደ እኛ ሲሆን ኃጢኣት ግን ያልነካው  ቅዱስ እንደሆነ እናምናለን (ዕብራውን 2፡17፤ 7፡26-28)፡፡ ስለዚህ በኢየሱስ እውነተኛ የሰው ልጅነት ማመን ማለት በእውነት በወንጌል ማመን እንደሆነ እናረጋግጣለን፡፡

በተቃራኒው ደግሞ የክርስቶስን የሰው ልጅነት ወይም በሥጋ መገለጡን የሚቃወመውን እንደሁም እርሱ ከኃጢኣት ሁሉ ነጻ እና ቅዱስ መሆኑን የማያምነውን ወይም እነዚህን እውነቶች የማይቀበለውን ትምህርት ሁሉ አጥብቀን እንቃወማለን (1ኛ ዮሃንስ 4፡2-3)፡፡

ሥርየት 2. –

ማረጋገጫ እና ተቃውሞ 8. በክርስቶስ ፍጹም ታዛዥነትና መስዋእትነት ላይ የተመሰረተውን የኃጢኣትን ሥርየት ትምህርት እንቀበላለን፡፡ ስለ ኃጢኣታችን አስፈላጊ የሆነውን መስዋእትነት ሁሉ በመክፈል ጌታችን ኢየሱስ እዳችንን ሁሉ በመክፈል ቅዱስ አባቱንም በማርካት የኃጢኣትን ሥርየት አድርጎልናልና፡፡ ይህ ዓይነት ሥራው በእግዚአብሄር የዘላለም እቅዱ ውስጥ የነበረና በወንጌሉም እውነት የተረጋገጠ ነበርና፡፡ በተቃራኒው ደግሞ በኃጢኣተኞች ፈንታ መስዋእት በመሆን ራሱን ለሞት አሳልፎ በመስጠት የእግዚአብሄርን ቁጣም በማብረድ የሰራውን የክርስቶሰን የኃጢኣት ስርየት ተግባር የሚቃወመውን ትምህርት ሁሉ አጥብቀን እንቃወማለን፡፡ ምክኒቱም ይህ ዓይነቱ ትምህርት የወንጌልን ዋና እምብርት የሚቃወም ክፉ ትምህርት ነውና፡፡

በህወቱና በሞቱ ያሳየው የኢየሱስ ክርስቶስ መታዘዝ

ማረጋገጫና ተቃውሞ 9. የክርስቶስ የማዳን ሥራው በኛ ፈንታ ሞቶና ከሙታን ተነስቶ ያሳየውን ታላቅ ሥራም የሚያጠቃልል እንደሆነ እናምናለን (ገላቲያ 3፡13)፡፡ እንዲሁም ደግሞ የእግዚአብሄር ህግ የሚጠይቀውን መጠይቅ ሁሉ ፈጽሞ በማሟላት እኛን ነጻ ባወጣን በክርስቶስ በማመን መዳናችንን በሚገልጸው ወንጌል እናምናለን፡፡ በተቃራኒው ደግሞ ድነታችን ግቡን የሚመታው ያለ ኢየሱስ ክርስቶስ ፍጹም የጽድቅ ሥራ ነው ብሎ  የሚያስተምሩትን ምንም ዓይነት ትምህርት እንቃወማለን፡፡ ምክኒቱም የድነታችን ዋናው መሰረቱ የጌታችንና የመድኃኒታችን የኢየሱስ ክርስቶስ ፍጹም ተግባሩ ነውና፡፡  

የኢየሱስ ክርስቶስ ሞትና ትንሳኤው

 ማረጋገጫና ተቃውሞው 10. የኢየሱሰ ክርስቶስ ከሙታን በአካል የመነሳቱ ጉዳይ በጣም እውነተኛና ሁሉም ሊያምነው የተገባ ሲሆን ወንጌላችንም ይህንኑ እውነት እንደሚያረጋግጥልን እናምናለን (1ኛ ቆሮንቶስ 15፡14)፡፡ በተቃራኒው ደግሞ የክርስቶስን ከሙታን በአካል መነሳት የማያምነውን ምንም ዓይነት ወንጌል-ተብዬ የሚመስሉ ነገሮችን ፈጽሞ እናቃወማለን፡፡

ጽድቅ (2)

ማረጋገጫና ተቃውሞ 11. እውነተኛ ጽድቅ የሚገኘው በክርስቶስ በማመን ብቻ እንደሆነ ከሚያስተምረው መጽሃፍ ቅዱሳዊ ትምህርት በስተቀር ሌላው ሁሉ ትክክል እንዳልሆነ አረጋግጠን እናምናለን (ሮሜ 3፡28፤ ገላቲያ 2፡16)፡፡ በተቃራኒው ደግሞ ማንም ሰው በመጽሃፍ ቅዱሳዊው ወንጌል ቢያምንም ነገር ግን ጽድቅ የሚገኘው በክርስቶስ በማመን ብቻ ነው የሚለውን የሃዋሪያቱን ትምህርት የሚክድ ከሆነ ፈጽሞ እንቃወማለን፡፡ እንዲሁም ከአንዱ ወንጌል በስተቀር ሌላ ወንጌል እንዳለ የሚያስተምሩትን ትምሀርት ፈጽሞ እንቃወማለን (ገላቲያ 1፡ 6-)፡፡

ማረጋገጫና ተቃውሞ 12. ክርስቶስ ስለኛ በመሞት መስዋእት በመሆኑ የኛ ኃጢኣት ወደ እርሱ የእርሱም ጽድቅ ደግሞ ወደኛ እንደተዘዋወረ እናምናለን፡፡ በእርሱ የምናምን ሁላችንም ሙሉ የሆነ የኃጢኣትን ይቅርታ እንዳገኘንና በእግዚአብሄርም ዘንድ ተቀባይነትን እንዳገኘን በእርግጠኝነት እናምናለን (2ኛ ቆሮንቶስ 5፡19-21)፡፡ ይህም መጽሃፍ ቅዱሳዊው ወንጌል የሚያስተምረን እውነት ነው፡፡ በተቃራኒው ደግሞ እኛ በክርስቶስ የጸደቅነው በውስጣችን ባደረው ልዩ ጽድቅ እንደሆነ የሚያስተምሩትን ልዩ ትምህርት እንቃወማለን፡፡

ማረጋገጫና ተቃውሞ  13. እኛ የጸደቅንበት ጽድቅ የራሳችን ጽድቅ ሳይሆን ከኛ ሥራ ውጪ ኢየሱስ ብቻ ለአባቱ ፈጽሞ በመታዘዝ ያመጣው ጽድቅ ነው፡፡ ይህ ዓይነቱ ጽድቅ በህጋዊ መንገድ ከክርስቶስ ሥራ የተነሳ ወደኛ የተላለፈና የኛ ሆኖ እንዲቆጠር በእግዚአብሄር የታወጀ ጽድቅ ስለሆነ የዚህ ጽድቅ ብቸኛው መሰረቱ እግዚአብሄር ራሱ ነው፡፤ በተቃራኒው ደግሞ በምንም ዓይነት መንገድና በየትኛውም ዓይነት ደረጃ ላይ ቢንሆን እኛ የሰራነው ሥራ ለጽድቃችን ምንም ዓይነት አስተዋጽኦ ያደርጋል ወይም የጽድቃችን መሰረት ይሆናል ብሎ ማስብ  ተቀባይነት የሌለው ነገር ነው (ገላቲያ 2፡16፤ ኤፌሶን 2፡8-9፤ ቲቶ 3፡5)፡፡

የመንፈሱ በኛ ውስጥ ማደር

ማረጋገጫና ተቃውሞ. 14. መንፈስ ቅዱስ በአማኞች ሁሉ ውስጥ ስለሚያድር ወይም ስለሚኖር አማኞቹ ወደ ቅድስናና ክርስቶስን ወደ መምሰል በማደግ ሂደት ላይ ናቸው፡፡ ይሁን እንጂ በዚያ ህደት ላይ መሆናቸው የጽድቃቸው ወይም የመጽደቃቸው መሰረት ነው ማለት ግን አይቻልም፡፡ እግዚአብሄር መጽደቃችንን አውጆታል፤ ኃጢኣታችንንም ይቅር ብሎታል፡፡ በጸጋውም ብዛት በእምነት ብቻ ልጆቹ አድርጎ ተቀብሎናል፡፡ በተቃራኒው ደግሞ አማኞች በውርስ ባገኙት እና በውስጣቸው ካደረው ቅድስና ተነሳ ጽድቃሉ የሚለውን ፍልስፍና እንቃወማለን፡፡ ምክኒያቱም እኛ ገና ኃጢኣተኞች ሳለን ወዶን አጽድቆናልና፡፡

ቅድስና ወይም መቀደስ (2)

ማረጋገጫና ተቃውሞዎ 15.   

የሚያድን እምነት ወደ ቅድስናና በመንፈስ ቅዱስ ኃይል ተሞልተን ክርስቶስን ወደ መምሰልና  ወደ እውነተኛ የህይወት ለውጥ ይመራናል የሚለውን እውነት በርግጠኝነት እንቀበላለን፡፡ ሃዋሪያው ጳውሎስ በገላቲያ 5፡22-25 እና ሮሜ 8፣4 እና 13-14 እንደሚነግረን ቅድስና ማለት በንስሃና ከክፉ መንገድ ሁሉ ወደ ክርስቶስ ሃሳብ ፈጽሞ በመመለስ በእርሱም ሙሉ በሙሉ በመደገፍ እርሱንና ህዝቡን ለማገልገል መዘጋጀት ማለት ነው፡፡  በተቃራኒው ደግሞ የጽድቅና የቅድስናን አስተሳሰቦች ለያይቶ ለማየት የሚደረገውን ጥረትና ልዩ ትምህርት ፈጽሞ እንቃወማለን፡፡ ምክኒያቱም የጸደቅን ሁላችንም በጸሎት፤ በንስሃ፤ መስቀልንም በመሸከምና በመንፈስ በመመራት ወደ ክርስቶስ በማደግ ቅድስናችን በህይወታችን ዘመን ሁሉ ሊቀጥል ይገባልና፡፡

እምነት (2)

ማረጋገጫና ተቃውሞ 16. ለድነት የሚሆን እምነት ስለ ወንጌል ያለንን እውቀት በልባችንና በእምሮአችን ጭምር በሚገባ መረዳትን ይጠይቃል፡፡ ኃጢኣተኛ መሆናችንንም በሚገባ ተረድተን ከዚህ ችግር ለመውጣት በግላችን ክርስቶስን አውቀን በእርሱ ሥራ ላይ ብቻ  መደገፍን ያስፈልጋል፡፡ በተቃራኒው ደግሞ ይህ ዓይነቱ እምነት በጭንቅላት እውቀት ላይ ብቻ የተመሰረተ እንደሆነ የሚያስተምር ከሆነ ፈጽሞ ልናወግዘው ይገባል፡፡ ምክኒቱያም ጽድቅ የሚገኘው በውጫዊ አስተሳሰብ ላይ በተመሰረተ እምነት ሊሆን አይገባምና፡፡

የወንጌል ትምህርት     

ማረጋገጫዎችና ተቃውሞዎች 17. እውነተኛ መጽሃፍ ቅዱሳዊ ትምህርት በጣም አስፈላጊና ለመንፈሳዊ ህይወታችንም ጤንነት ጠቃሚ ቢሆንም እኛ የዳንነው ትምህርቶችን በሚገባ በመማራችንና በማወቃችን እንዳልሆነ ልንረዳ ይገባናል፡፡መጽሃፍ ቅዱሳዊ አስተምህሮዎች በጣም ጠቃሚና አስፈላጊ ናቸው፡፡ ምክኒያቱም ሊያድኑን ባይችሉም እንኳን እንዴትና በምን ዓይነት መንገድ ወይም በማን በማመን ልንድን እንደምንችል መንገድ ያሳዩናል፡፡ በተቃራኒው ደግሞ ስለ ወንጌል የሚናገረውን መጽሃፍ ቅዱሳዊ ትምህርቶችን አለመቀበል መንፈሳዊ ውድቀትን በማስከተል ለእግዚአብሄር ፍርድ ያጋልጠናል፡፡

የወንጌል ሥርጭት

ማረጋገጫና ተቃውሞ 18. ጌታችን ኢየሱስ ክርስቶስ ተከታዮቹን ሁሉ የወንጌልን መልእክት ህይወት ላለው ነፍስ ሁሉ በየትም ስፍራና በምንም ዓይነት ላይ ሆነው እንዲሰብኩ ወይም እንዲያውጁ ትእዛዝ አስተላልፎአል፡፡ እንዲሁም ወንጌልን በማሰራጨትና ደቀ መዛሙርት በማድረግም በትጋት እንዲሰሩ አስተምሮ አሰማርቶአል፡፡ ሙሉ በሙሉ በታማኝነት የክርስቶስን ትእዛዝ መፈጸምም በጥሩ መንፈሳዊ ህይወት ለሌሎች መልካም ምስክር መሆንን እንዲሁም ለጎረቤቶቻችንም መልካም ሥራ በመሥራት የህይወት ምሳሌነትን ማካፈልንም ይጠይቃል፡፡ እንደዚያ ካልሆነ ግን የወንጌል ሥርጭትና የህይወት ምሳሌነት ተለያይተው ከተደረጉ ምንም ዓይነት ውጤት ሊያመጣ ስለማይችል ከንቱና ግልጽ ያልሆነ ወሬ ብቻ ሆኖ ይቀራል ማለት ነው፡፡

ማጠቃለይ

በወንጌል ሥራ ምክኒያት እንደተጣመሩና አንድ እንደሆኑ ክርስቲያኖች እኛም አንዳችን ለሌላችን ለመጠንቀቅና እርስ በርሳችንም ለመጠባበቅ ቃል ልንጋባ ይገባናል፡፡ እንዲሁም ደግሞ አንዳችን ለሌላችን ልንጸልይ፤ በመሃከላችንም ችግር ቢኖር ይቅር ልንባባል፤ የእርዳታ እጃችንንም ልንዘረጋጋ ይገባናል፡፡ ይህም ሊሆን የሚገባው በመልካዓ ምድራዊ ሁኔታ በቅርብ ወይም በሩቅ ስለምንኖር ሳይሆን በመንፈስ ቅዱስ ህብረት የተጣመርነው እና በክርስቶስ ደም አንድ የሆንን ሁላችንም በያለንበት ስፍራ ሁሉ የአንዱ እግዚአብሄር ቤተሰብ ስለሆንን ነው፡፡

አንድ ሰው እንዳለው፡ “አስፈላጊና በጣም ጠቃሚ ለሆኑ ነገሮች አንድነት ያስፈልጋል፡፤ ከአስፈላጊ ነገር ለሚያነስ ነገር ደግሞ ነጻ መውጣት ያስፈልጋል፡፡ ለሁሉም ነገር ደግሞ በአንድ ላይ በጎ ለማድረግ መዘጋጀት ያስፈልጋል፡፡ ምክኒቱም ለወንጌል እውነት እነዚህ ነገሮች ሁሉ በጣም አስፈላጊ ናቸውና”፡፡

በመጨረሻም ለወንጌሉ እውነትና ለጸጋው ባለቤት ለእግዚአብሄር አምላካችን በክርስቶስ ኢየሱስ በኩል ከዘላለም እስከ ዘላለም ምስጋናና ክብር ይሁን፡፡ አሜን!!

[1] Packer, Collected Shorter Writings, 2:250.

[2] These concluding sentences are drawn from ‘Great Truths: Sin and Death,’ 4.1 https://www.greattruthsglobal.com/sin-and-death/.

[3] Oxford English Dictionary, Dictionary app version 2.3.0 (294), Apple Inc. This paragraph is additional to the original 1999 statement.

[4] This section – ‘New Creation’ – is additional to the original 1999 statement.

[5] Philip H. Towner, “New Creation” in Walter A. Elwell (ed) Evangelical Dictionary of Biblical Theology (Baker, 1996), 563.

[6] This section – ‘The Full Unveiling of the New Creation and Final Judgment’ – is an amplification of the original section on ‘Final Judgment’ contained in the 1999 statement.